Ақмола облысының диқандары киіктерден зардап шегуді. Олар жаз басталғалы сайғақтармен күресуде. Енді көктеп келе жатқан егістік тұяққа тапталмауы үшін шаруалар ұйқыдан айырылған. Еңбегі еш кетпеуі үшін егінін қорып жүрген елдің мұңын тілшіміз Серік Селеубайұлы тыңдап қайтты.
Серік СЕЛЕУБАЙҰЛЫ, ТІЛШІ:
Таң ата салысымен мына темір тұлпарға тыным жоқ. Жігіттер желден жүйрік жануарларды түре қуып тастағанмен қоңыр аң сүт пісірім уақытта қайтып келеді. Сондықтан диқандар егіс басына түнеуге мәжбүр. Ала жаздай киікпен күрестен көз ашпаған адамдар артымдағы аядай күркеде күн кешіп келеді.
Темір вагонда тіршілікке қажеттінің бәрі болмаса да, алқаптағы аңызақ жел мен түнгі ызғардан қорған болатын жалғыз мекен. Бетін күн қақтаған жігіттер сайғақтарды қыр асырған соң осында келіп бел жазады. Алайда көз шырымын алуға уақыт тапшы.
Рамиль ГАТАУЛИН, ЖШС БАС ИНЖЕНЕРІ:
Таңғы бестен түнгі 11-ге дейін осы киікті қуумен жүреміз. 20 шақырым ұзатып тастасақ та қайтып келеді. Сол үшін 8 мотоцикл сатып алдық. Оның жартысы сынып қалды. Адамдар да құлап жатады. Кеше Бесбидайық жақтағы егіннен 100 мыңдай басты қуып жүргенде бір жігіт арыққа түсіп кетіп, аяғын ауыртып алды.
Түсірілім кезінде тағы екі мотоцикл бұзылды. Қуғыншылар тоқтағанын көрген киіктер қашуын қойып, жайбарақат жайылуға көшті. Оларды үркітетін техника таусылған күні шаруалардың қолданар айласы қалмайды.
Роза ТАСМАҒАМБЕТОВА, АҚМОЛА ОБЛЫСЫ АТБАСАР АУДАНДЫҚ КӘСІПКЕРЛЕР ПАЛАТАСЫНЫҢ ФИЛИАЛ ДИРЕКТОРЫ:
Диқандарымыз қаншама шығын көріп отыр. Биыл көктемгі егістің өзі оларға оңай соққан жоқ. Себебі техника мен жанар-жағар май бағасы да, жалақы да өсіп кетті. Оның үстіне шаруалардың банк алдындағы міндеттерін орындауы керек. Өйткені қымбатшылықтан олардың көбі несие алуға мәжбүр болды. Ал киіктер егінін отап кеткен қожалық иелері қарызға белшесінен батады.
Ауданда тіркелген 100 шақты қожалықтың отызға жуыға сайғақтардан зардап шегіп отыр. Былтыр олар 23 мың гектарға еккен өнімінен айырылған. Биыл шығын одан да көп бола ма деп қорқады.
Асқар ӘБДІРАХМАНОВ, ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСІ ЖӘНЕ АҢШЫЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫ БАСҚАРМАСЫНЫҢ БАС САРАПШЫСЫ:
Егістіктерді таптау, жайылымдарды, шабындықтарды құрту көбейіп кеткеннен кейін киіктердің санын реттеу мәселесі туындап тұр. Оны қазір ғылыми институттар, Зоология институты сосын Батыс Қазақстандағы Жәңгір хан атындағы агротехникалық университет, оларда қазір ғылыми негіздеме дайындап жатыр.
Мамандардың айтуынша биыл еліміздегі киіктердің саны 1 318 000 басқа жеткен. Ғалымдар республикадағы ақбөкеннің саны 700 мыңнан аспауы керегін айтады. Бұл мәселе әсіресе Батыс Қазақстанда ушығып тұр. Онда популяция саны 801 мыңнан асқан. Ал облыс небәрі 300 мың киікті сыйдыра алады. Олардың тым тығыз орналасуы эпизоотия тұрғысынан өте қауіпті. Өйткені ауру тараған уақытта шағын топтармен жүрген жануарлар ғана аман қалатын көрінеді.
Роза ТАСМАҒАМБЕТОВА, АҚМОЛА ОБЛЫСЫ АТБАСАР АУДАНДЫҚ КӘСІПКЕРЛЕР ПАЛАТАСЫНЫҢ ФИЛИАЛ ДИРЕКТОРЫ:
Әрине киік санын қалпына келтіру үшін көп жұмыс істелді. Бірақ оны диқандарға зиян келтірмей де жүзеге асыруға болады ғой. Қорықшылар, жауапты органдар дұрыс жұмыс істеуі керек. Шаруалардың өзі де киіктерді қыруға қарсы. Бірақ сайғақтарды елді мекендерден алыс аймақтарға апарып, арнайы аймақтарда бағуы керек деп санаймыз.
Экология министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті жануарлар дүниесін пайдалануға рұқсат беру қағидаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізілген бұйрық жобасын дайындады. Онда киіктерді белгілі бір мақсаттарда аулауға, дериваттарын қолдануға рұқсат беру туралы тармақ бар. Құжат 21 маусымға дейін талқыланады.
А. Кемелжан
